ઉત્તાનપાદાસન : ઉત્તાનપાદાસન એટલે ઉત્તાન + પાદ. ઉત્તાન શબ્દનો અર્થ થાય છે ઉઠાવવું અને પાદ એટલે પગ. ઉત્તાનપાદાસનમાં પગને ઉઠાવવામાં આવે છે. તેથી આ આસનને ઉત્તાનપાદાસન કહેવામાં આવે છે. આ આસનને દ્વિપાદાસન પણ કહેવામાં આવે છે.
મૂળ સ્થિતિ : સ્વચ્છ આસન પર સીધા સૂઈ જાઓ.
પદ્ધતિ :
- સૌ પ્રથમ સ્વચ્છ આસન પર સીધા સૂઈ જાઓ.
- બન્ની હાથ શરીરની બાજુમાં રાખો. હથેળીઓ જમીન તરફ રાખો.
- બન્ને પગની એડીઓ અને પંજા જોડેલા રાખો.
- ધીમે ધીમે શ્વાસ અંદર લઈ બન્ને પગને ઘૂંટણમાંથી વાળ્યા વગર ઉપર તરફ ઉઠાવો.
- શરીરની ક્ષમતા અનુસાર પગને ઉપર તરફ ઉઠાવો.
- થોડીવાર આ સ્થિતિમાં રહો.
- શરૂઆતમાં 15 સેકંડથી શરૂ કરી 2-3 મિનિટ સુધી આ આસન કરી શકાય છે.
- ત્યાર બાદ ધીમે ધીમે મૂળ સ્થિતિમાં આવો.
ધ્યાનમાં રાખવાની બાબતો :
- પગને ઘૂંટણમાંથી વાળવા નહિ.
- પગ ઉપર તરફ લઈ જતી વખતે શ્વાસ રોકી રાખવો.
- શરૂઆતમાં વધુ સમય આ આસનમાં રહેવું નહિ.
- મનને કેંદ્રિત કરવું.
- મસ્તકથી થાપા સુધીના ભાગને જમીનથી જોડેલું રાખવું.
- અલ્સર કે હર્નિયાની તકલીફવાળા લોકોએ આ આસન કોઈ યોગ નિષ્ણાતની સલાહ પ્રમાણે જ કરવું.
ફાયદા :
- પેટની વધારાની ચરબી દૂર થાય છે.
- સાથળની વધારાની ચરબી ધીમે ધીમે દૂર થાય છે.
- શરીરમાં લોહિનું પરિભ્રમણ વધે છે.
- શરીરના આંતરિક અવયવોને પોષણ મળે છે.
- આંતરડા, જઠર અને સ્વાદુપિંડ મજબૂત બને છે.
- કરોડથી નિચલો હિસ્સો વધુ મજબૂત બને છે.
- કબજિયાત, અપચો કે ગૅસ જેવી તકલીફોમાં આ આસનથી રાહત મળે છે.
- આ આસન હરસ-મસા જેવી તકલીફના નિવારણ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી છે.
- શરીરની સ્થૂળતા ઓછી થાય છે.
- પાચનતંત્ર મજબૂત બને છે.
- કમરદર્દની તકલીફ દૂર થાય છે.
