पं. श्रद्धाराम शर्मा (श्रद्धाराम फिल्लौरी) लोकप्रिय आरती ओम जय जगदीश हरे के रचयिता हैं। इस आरती की रचना उन्होंने 1870 में की थी। वे सनातन धर्म प्रचारक, ज्योतिषी, स्वतंत्रता संग्राम…
Posts published by “Pankaj Patel”
कक्षा 12 मे जीव विज्ञान पसंद था फिर भी Talod कॉलेज से रसायण विज्ञान के साथ B.sc किया। बाद मे स्कूल ऑफ सायन्स गुजरात युनिवर्सिटी से भूगोल के साथ M.sc किया। विज्ञान का छात्र होने के कारण भूगोल नया लगा फिर भी नकशा (Map) समजना और बनाना जैसी पूरानी कला एवम रिमोट सेंसिंग जैसी नयी तकनिक भी वही सीखी। वॉशिंग पाउडर बनाके कॅमिकल कारखाने का अनुभव हुआ तो फूड प्रोसेसिंग करके बिलकुल अलग सिखने को मिला। मशरूम के काम मे टिस्यु कल्चर जैसा माईक्रो बायोलोजी का काम करने का सौभाग्य मिला। अब शिक्षा के क्षेत्र मे हुं, अब भी मै मानता हूँ कि किसी एक क्षेत्र मे महारथ हासिल करने से अलग-अलग क्षेत्रो मे सामान्य ज्ञान बढाना अच्छा है।
Follow his work at www.zigya.com
आपदर्थे धनं रक्षेद्वारन्रक्षेद्धनैरपि । आत्मानं सततं रक्षेद्वारैरपि धनैरपि ॥ भावार्थ: एक बुद्धिमान् व्यक्ति को अचानक उपस्थित होने वाली आपदाओं से सुरक्षा हेतु धन संपत्ति बचा कर रख्रनी चाहिये तथा अपने…
International Olympic Day वैसे तो अंतरराष्ट्रीय ओलंपिक दिवस की शुरुआत 23 जून 1948 को हुई पर इससे काफी पहले ओलंपिक गेम्स (Olympic Games) की शुरुआत की जा चुकी थी। पहला…
अन्तरराष्ट्रीय विधवा दिवस – International Widows Day पूरे विश्व में प्रतिवर्ष 23 जून को मनाया जाता है। यह दिवस विधवा महिलाओं की समस्याओं के प्रति समाज में जागरुकता फ़ैलाने के…
अपुत्रत्वं भवच्छ्रेयो न तु स्याद्विगुणः सुतः । जीवन्नप्यविनीतोSसौ मृत एव न संशयः ॥ भावार्थ: एक गुणहीन पुत्र के होने से तो पुत्र हीन होना ही श्रेयस्कर है क्योंकि ऐसा पुत्र…
उपदेशो न दातव्यो यादृशे तादृशे नरे । पश्य वानर मूर्खेण सुगृही निगृही कृता ॥ भावार्थ: बुद्धिमानी इसी में है कि हर किसी को बिना मांगे उपदेश या राय नहीं देनी…
अविद्यानाशिनी विद्या भावना भय नाशिनी । दारिद्र्य नाशनं दानं शीलं दुर्गति नाशनं ॥ भावार्थ: विद्या प्राप्ति से अज्ञान का नाश होता है तथा स्वयं पर दृढ विश्वास से भय दूर…
आलस्यं हि मुनष्याणां शरीरस्थो महान् रिपुः । नास्त्युद्यमसमो बन्धुः कृत्वाSयं नाSवसीदति ॥ भावार्थ: सचमुच आलस्य (अकर्मण्यता) एक व्यक्ति के शरीर में स्थित एक महान शत्रु के समान होता है, और…
अश्वस्य भूषणं वेगो मत्तं स्याद् गजभूषणम् । चातुर्यं भूषणं नार्या उद्द्योगो नर भूषणम् ॥ भावार्थ: घोडे की शोभा (प्रशंसा) उसके वेग के कारण होती है और हाथी की उसकी मदमस्त…
उत्तमो नातिवक्ता स्यात् अधमो बहु भाषते । न कान्चेन ध्वनिस्तादृक यादृक् कांस्ये प्रजायते ॥ भावार्थ: श्रेष्ठ व्यक्ति बहुधा वाचाल नहीं होते हैं पर निम्न श्रेणी के व्यक्ति बहुत वाचाल होते…
देशबन्धु चित्तरञ्जनदास (1870-1925 ई.) सुप्रसिद्ध भारतीय नेता, राजनीतिज्ञ, वकील, कवि, पत्रकार तथा भारतीय स्वतंत्रता आन्दोलन के प्रमुख नेता थे। उन्होंने कई बड़े स्वतंत्रता सेनानियों के मुकद्दमे भी लड़े। जन्म और…
Father’s Day या पितृ दिवस वैसे तो पाश्चात्य देशो का उत्सव या दिन है। पर अब हमारे यहाँ भी उसका महत्व बढ़ा है। वरना हमारी संस्कृति मे तो हर दिन…
अल्पं किन्चिच्छ्रियं प्राप्य नीचो गर्वायते लघुः । पद्मपत्र तले भेको मन्यते दण्डधारिणं ॥ भावार्थ: नीच व्यक्ति थोडी बहुत ही संपन्नता प्राप्त करने पर ही गर्व और अहङ्कार करने लगते हैं।…
विश्व बालश्रम विरोधी दिवस हर साल 12 जून को मनाया जाता है। यूएन के सभी सदस्य देशो मे ये मनाया जाता है। बालश्रम की वैश्विक समस्या पर विचार विमर्श और…
रविरपि न दहति तादृग्वादृग्दह्ति बालुका निकरः । अन्यस्याल्लब्धपदो नीचः प्रायेण दुःसहो भवति ॥ भावार्थ: सूर्य की किरणें अपने ताप से उतना नहीं जलाती हैं जितना कि उनके द्वारा तप्त हुआ…
अलोभः परमं वित्तं अहिंसा परमं तपः । अमाया परमा विद्या निरवद्या मनीषिणां ॥ भावार्थ: लोभी न होना ही वास्तविक धन है और अहिंसा ही सर्वश्रेष्ठ तप है। माया मोह से…
उत्पलस्य च पद्मस्य मत्स्यस्य कुमुदस्य च । एक्जातिप्रसूतानां रूपं गन्धः प्रथक्प्रथक् ॥ भावार्थ: यद्दपि कमल पुष्प की विभिन्न प्रजातियां जैसे उत्पल, पद्म और कुमुद, तथा मछलियां एक ही स्थान और…
गोपीनाथ बोरदोलोई (जन्म- 6 जून, 1890; मृत्यु- 5 अगस्त, 1950) भारत के प्रसिद्ध स्वतंत्रता सेनानी और असम के प्रथम मुख्यमंत्री थे। इन्हें ‘आधुनिक असम का निर्माता’ भी कहा गया है।…
उत्तमैः सह सांगत्यं पण्डितैः सह संकथा । अलुब्धैः सह मित्रत्वं कुर्वाणो नावसीदति ॥ भावार्थ :- यदि कोई व्यक्ति सज्जन व्यक्तियों की संगति में रहता है, और विद्वान व्यक्तियों से विचारों…
विश्व महासागर दिवस (World Oceans Day) प्रतिवर्ष ‘8 जून’ को मनाया जाता है। समुद्र की महत्त्वपूर्ण भूमिका के प्रति जागरूकता बढ़ाने के लिए इस दिवस की शुरुआत वर्ष 1992 में…
विश्व ब्रेन ट्यूमर दिवस ( World Brain Tumor Day) ‘8 जून’ को हरसाल मनाया जाता है। चिकित्सा विशेषज्ञों का यह मानना है कि विश्व भर में हर दिन एक लाख…
Sir Ronald Ross KCB KCMG FRS FRCS (13 May 1857 – 16 September 1932) was a British medical doctor who received the Nobel Prize for Physiology or Medicine in 1902…
Pankaj Patelकक्षा 12 मे जीव विज्ञान पसंद था फिर भी Talod कॉलेज से रसायण विज्ञान के साथ B.sc किया। बाद मे स्कूल ऑफ सायन्स गुजरात युनिवर्सिटी से भूगोल के साथ…
अन्धं दरिद्रिणमपि प्रियया विहीनं वीक्ष्येश्वरे वदति याच वरं त्वमेकम् । नेत्रे न् नाSपि वसुनो वनितां स वव्रे छत्राSभिरामसुतदर्शनमित्युवाच ॥ भावार्थ :- एक अन्धे भिखारी को जो पत्नी विहीन भी था,…
रे राजहंस किमिति त्वमिहाSSगतोऽसि योSसौ बकः स इह हंस इति प्रतीतः । तद्गम्यतामनुपदेन पुनः स्वभूमौ यावद्वदन्ति च बकं खलु मूढ लोकाः ॥ – सुभाषित रत्नाकर (शार्ङ्गधर ) भावार्थ – अरे…
કોલેરા એટલે ઝાડા ઉલટીની તકલીફ ધરાવતો રોગચાળો. દૂષિત પીણાં અને ખોરાકથી ફેલાતો આ રોગ જલ્દીથી ફેલાતા રોગચાળામાં ફેરવાઇ જાય છે. પાતળા પાણી જેવા ઝાડા, ઊલટી અને શરીરમાથી નિર્જલીકરણ થવું એ…
કમળો અથવા પીળિયો તરીકે ઓળખાતો રોગ એ અંગ્રેજીમાં Jaundice તરીકે ઓળખાય છે. ખાસ કરીને ઉનાળામાં આ રોગની તકલીફ થાય છે. કમળો થવાના મુખ્ય કારણોમાં દૂષિત પીણાં, પાણી અને ખાધ્ય પદાર્થોનું…
શિવામ્બુ અથવા સ્વમૂત્રનો ઉપચાર ભારતીય અને પશ્ચિમ બંને જગ્યાએ પારંપારિક રીતે થતો આવ્યો છે. અંગ્રેજીમાં શીવામ્બુ ઉપચારને Urine Therapy કહે છે અને વિશ્વના અનેક લોકો તે પદ્ધતિનો ઉપચાર કરે છે. …
કફ એ રોજીંદી સમસ્યાઓ પૈકીની એક છે. આપણે તેને પ્રાધાન્ય આપીએ કે નહીં તે ગૌણ બાબત છે. સતત હેરાન કરતી આ સમસ્યા માટે કેટલાક ઘરગથ્થુ ઉપચારો સૂચવ્યા છે. અન્ય ઉપચારોની…
શરદી શિયાળામાં સામાન્ય તકલીફો પૈકીની એક છે. આપણે તેને અવગણીએ અને તે કાયમી થઈ જાય ત્યારે વધુ મુશ્કેલી સર્જે છે. આવી શરદીને જૂની શરદી કહી શકાય. એ ગમે તે ઋતુમાં…
કમરનો દુખાવો કે જેને સંધિવા પણ કહેવાય છે તે આજના સમયમાં વ્યાપકપણે જોવા મળે છે. બેસીને કરવાના કામો, પાણીમાં ફ્લોરાઈડનું ઊંચું પ્રમાણ, સખત મજૂરીના કામ અથવા અન્ય બીજા અનેક કારણો…
કાનની પીડા અથવા કર્ણશૂળ એ ખૂબ પીડાદાયક તકલીફ હોય છે. ઘણી વખત તાત્કાલિક ઉપાય ના યોજવામાં આવે તો ખૂબ મુશ્કેલી અનુભવાય છે. અહી કેટલાક સરળ ઉપચારો દર્શાવ્યા છે જે કર્ણશૂળમાં…
કબજિયાત એ મોટાભાગના લોકોની કાયમી ફરિયાદ હોય છે અને તેના કારણે અનેક રોગ અથવા તકલીફો સતત વેઠવી પડતી હોય છે. તેથી જ કબજિયાતને અનેક રોગોનું મૂળ ગણવામાં આવ્યું છે. મળ…
નાભિ એ કુદરતની એક અદભૂત દેન છે. નાભિ એટલે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન માતા સાથે આપણા જોડાણનું કેન્દ્ર બિંદુ અને એટલે જીવનની શરૂઆતમાં માત્ર પોષણ મેળવવાનો માર્ગ જ નહી પણ સમસ્ત અચરાચર…
Silence અથવા મૌન સંદર્ભે દરેક ભાષામાં અને વિવિધ સંસ્કૃતિમાં ઘણું બધુ કહેવાયું છે. એક પ્રસિદ્ધ ક્વોટ છે કે, ‘દુનિયા દુર્જનોના કારણે ઓછી અને સજજનોના એ બાબતે મૌનથી વધારે પરેશાન છે’.…
21 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 21 November 1517 Ibrahim Lodi (1517-26) succeeded the throne of Delhi, after the death of his father Sikandar Lodi. સિકંદર લોદીના અવસાન પછી…
19 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 19 November 1835 Rani Lakshmibai of Jhansi was born in Varanasi, Uttar Pradesh. She was named Manikarnika and was called ‘Manu’. ઝાંસીની રાણી…
18 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 18 November 1727 Maharaja Jai Singh-II of Amber laid the stone of Jaipur City. Vidyadhar Chakravarty of Bengal was the architect of the…
17 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 17 November 1525 Babar came to India , and conquered it through Sindh in his fifth attempt. બાબરનું ભારતમાં આગમન. પાંચમા પ્રયાસમાં સિંધ…
16 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 16 November 1713 Chhatrapati Shahuji appointed Balaji Vishwanath, a very remarkable man in Maratha history, as ‘Peshwa’. છત્રપતિ શાહુજીએ મરાઠા ઇતિહાસમાં ખૂબ જ…
15 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 15 November 1621 Jahangir captured Kakda Fort. જહાંગીરે કાકડાનો કિલ્લો કબજે કર્યો. 15 November 1817 Battle of Yerwada. યરવાડાનું યુદ્ધ. 15 November 1830…
ચારિત્ર્યથી બુદ્ધિ આવે છે, બિદ્ધિથી ચારિત્ર્ય નથી આવતું. – સ્વામી વિવેકાનંદ સ્વામી વિવેકાનંદ હોય કે ગાંધીજી, શંકરાચાર્ય હોય કે એલેક્ઝાંડર દરેક સ્થળ, કાળ અને દેશમાં વ્યક્તિના અને સમાજના character માટે…
14 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 14 November 1681 East India Company declared Bengal as a separate presidency. ઇસ્ટ ઇન્ડિયા કંપનીએ બંગાળને અલગ પ્રાંત તરીકે જાહેર કર્યો. 14 November…
13 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 13 November 1780 Maharaja Ranjit Singh, “Lion of Punjab”, was born. ‘પંજાબના સિંહ’ તરીકે જાણીતા મહારાજા રણજિતસિંહનો જન્મ. 13 November 1901 Four Language…
12 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 12 November 1762 Peshwa surrendered in Battle of Alegaon. પેશ્વા (માધવરાવ |)એ આલેગાંવની લડાઇમાં આત્મસમર્પણ કર્યું. 12 November 1781 Nagapatnam of South India…
11 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 11 November 1675 Aurangzeb executes Sikh Guru Tegh Bahadur thus beginning the Sikh-Muslim feud that continues to this day. ઔરંગઝેબે શીખ ગુરુ તેગ…
10 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 10 November 1659 Chhatrapati Shivaji killed Afzal Khan near Pratapgad Fort by a clever but undignified move. છત્રપતિ શિવાજીએ પ્રતાપગઢ કિલ્લા નજીક અફઝલ…
9 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 9 November 1236 Ruknud-din Firuz Shah, son of Emperor Iltutmish, was assassinated. સમ્રાટ ઇલ્તુત્મિશના પુત્ર રુકનદ-દિન ફિરોઝ શાહની હત્યા કરવામાં આવી હતી. 9…
8 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 8 November 1661 Guru Har Rai passed away. Second son HarKishan became the eighth Sikh Guru age of 5 years 4 Months. He…
7 November Before independence – આઝાદી પૂર્વે 7 November 1858 Bipinchandra Ramchandra Pal, powerful revolutionary and journalist, was born in a place called Silhat (now in Bangladesh). He was among…